In\u017cynierowie znale\u017ali spos\u00f3b na utrzymywanie pojazd\u00f3w w stanie stabilnym podczas jazdy po \u015bliskich nawierzchniach. Teraz musz\u0105 obni\u017cy\u0107 koszty produkcji, aby wprowadzi\u0107 go do powszechnej sprzeda\u017cy<\/em><\/strong><\/p>\n

\nW wielu przypadkach<\/strong> fatalny w skutkach scenariusz jest prosty: po\u015blizg ? dachowanie ? wypadek. W kilka sekund seria tragicznych wydarze\u0144 staje si\u0119 nieodwracalna i kto\u015b traci \u017cycie na drodze.<\/p>\n

\nTeraz jednak mo\u017ce si\u0119 to zmieni\u0107. Po ponad dziesi\u0119ciu latach eksperyment\u00f3w z elektronicznymi systemami kontroli toru jazdy (electronic stability control ? ESC) badacze z bran\u017cy motoryzacyjnej docenili wag\u0119 tej \u017cadko stosowanej techniki. Wed\u0142ug nich wystarczy powstrzyma\u0107 po\u015blizg, wykorzystuj\u0105c ESC, aby zapobiec ca\u0142emu \u0142a\u0144cuchowi makabrycznych zdarze\u0144.<\/p>\n

\n? Ludzie dzi\u015b rozumiej\u0105, \u017ce je\u017celi u\u0142atwimy kierowcy sterowanie pojazdem, ograniczymy liczb\u0119 wypadk\u00f3w ? m\u00f3wi Rich Golitko, dyrektor marketingu zajmuj\u0105cy si\u0119 elektronicznym system kontroli toru jazdy w Bosch Automotive. <\/p>\n

\nRzeczywi\u015bcie, rozwi\u0105zanie uzyskano dzi\u0119ki powstaj\u0105cym lawinowo opracowaniom technicznym. W styczniu Instytut Ubezpiecze\u0144 ds. Bezpiecze\u0144stwa Drogowego opublikowa\u0142 wnioski z przeprowadzonych bada\u0144. Zgodnie z jednym opracowaniem ESC zmniejszy\u0142o \u015bmiertelne wypadki z udzia\u0142em jednego samochodu o zdumiewaj\u0105cy wska\u017anik 56%. To badanie pojawi\u0142o si\u0119 tu\u017c po raporcie National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) opublikowanym we wrze\u015bniu i opisuj\u0105cym mo\u017cliwo\u015bci zmniejszenia o 35% liczby wypadk\u00f3w z udzia\u0142em jednego samochodu, gdyby ESC stosowano we wszystkich pojazdach. Podobne badania przeprowadzone przez Uniwersytet w Iowa i Swedish National Road Commission wykaza\u0142y odpowiednio 34-procentow\u0105 i 38-procentow\u0105 popraw\u0119 sterowania na mokrych i za\u015bnie\u017conych nawierzchniach dr\u00f3g.<\/p>\n

\nW \u015blad za uzyskanymi danymi producenci samochod\u00f3w i dostawcy elektroniki zacz\u0119li si\u0119 przygotowywa\u0107 do zaspokojenia znacznego popytu na ESC, kt\u00f3ry m\u00f3g\u0142 dodatkowo wzrosn\u0105\u0107 po ewentualnym wprowadzeniu przez rz\u0105d obowi\u0105zku stosowania tego systemu. Mimo \u017ce ESC do dzi\u015b osi\u0105gn\u0105\u0142 w USA zaledwie 11-procentowy udzia\u0142 w rynku, 30 stycznia GM zapowiedzia\u0142, \u017ce ich technologia, znana jako Stabilitrak, stanie si\u0119 standardem we wszystkich produkowanych przez firm\u0119 samochodach i ci\u0119\u017car\u00f3wkach do 2010 roku.<\/p>\n\n\n\n

\n Dzi\u0119ki systemowi ESC mo\u017cna by zapobiec 35% wypadk\u00f3w z udzia\u0142em pojedynczego pojazdu ? twierdzi NHTSA<\/strong><\/p>\n <\/strong>\u00a0<\/p>\n GENERAL MOTORS<\/strong> planuje przed rokiem 2010 wdro\u017cy\u0107 elektroniczne systemy kontroli toru jazdy (ESC) we wszystkich grupach swoich pojazd\u00f3w. Do dzi\u015b systemy ESC obj\u0119\u0142y w USA jedynie 11% rynku<\/sup><\/em><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n \nIn\u017cynierowie z firmy Bosch szacuj\u0105, \u017ce oko\u0142o jednej trzeciej z produkowanych rocznie 17 milion\u00f3w samochod\u00f3w krajowych do roku 2008 b\u0119dzie wyposa\u017conych w systemy kontroli toru jazdy, zgodnie z zapotrzebowaniem spo\u0142ecznym na ratuj\u0105ce \u017cycie ESC.<\/p>\n \n? Bior\u0105c pod uwag\u0119, \u017ce ka\u017cdego roku zdarza si\u0119 od 14 000 do 17 000 wypadk\u00f3w \u015bmiertelnych z udzia\u0142em jednego pojazdu, a my mo\u017cemy zmniejszy\u0107 t\u0119 \u015bmiertelno\u015b\u0107 o 50%, dojdziemy do wniosku, \u017ce mamy do czynienia z ogromn\u0105 liczb\u0105 ludzkich istnie\u0144, kt\u00f3re mo\u017cna ocali\u0107 ? m\u00f3wi Golitko.<\/p>\n \nJak dzia\u0142a ESC<\/strong><\/p>\n \nAby wizja ta mog\u0142a by\u0107 urzeczywistniona, producenci samochod\u00f3w, czo\u0142owi dostawcy oraz sprzedawcy cz\u0119\u015bci musz\u0105 przygotowa\u0107 si\u0119 na znaczne zwi\u0119kszenie popytu. Eksperci twierdz\u0105, \u017ce taki wzrost jest realny g\u0142\u00f3wnie dlatego, \u017ce ESC jest po prostu elektroniczn\u0105 nak\u0142adk\u0105, zainstalowan\u0105 w uk\u0142adzie przeciwdzia\u0142aj\u0105cym blokowaniu k\u00f3\u0142 pojazdu podczas hamowania (antilock braking system ? ABS).<\/p>\n\n\n\n\n \n <\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n \n CZUJNIKI STOPNIA<\/strong> obrotu pojazdu wytwarzane na bazie krzemu, na przyk\u0142ad wyprodukowany przez Analog Devices, wykorzystuj\u0105 drgaj\u0105c\u0105 mas\u0119, kt\u00f3ra wytwarza sygna\u0142 elektryczny proporcjonalny do szybko\u015bci zmian k\u0105ta obrotu pojazdu<\/em><\/sup><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n \nPodstawowymi elementami technicznymi s\u0105: przyspieszeniomierz do pomiaru przyspieszenia bocznego, \u017cyroskopowy czujnik stopnia obrotu pojazdu i czujnik k\u0105ta skr\u0119tu uk\u0142adu kierowniczego oraz elektroniczny modu\u0142 sterowania, a tak\u017ce wi\u0105zki przewod\u00f3w elektrycznych. Dzia\u0142anie systemu polega na pomiarze stopnia obrotu pojazdu i bocznego przyspieszenia, a nast\u0119pnie por\u00f3wnaniu ich z torem jazdy pojazdu obranym przez kierowc\u0119, wskazywanym przez czujnik k\u0105ta skr\u0119tu uk\u0142adu kierowniczego. Je\u017celi mikrokontroler wykryje, \u017ce r\u00f3\u017cnica pomi\u0119dzy \u017c\u0105danym a aktualnym torem jazdy jest zbyt du\u017ca, uk\u0142ad uruchomi jeden lub wi\u0119cej hamulc\u00f3w przy ko\u0142ach, wykorzystuj\u0105c uk\u0142ad ABS.<\/p>\n \n? Mo\u017ce to trwa\u0107 kilka milisekund, aby kontroler zaobserwowa\u0142 odchylenie od celu, a nast\u0119pnie zareagowa\u0142 z dostateczn\u0105 si\u0142\u0105, aby przywr\u00f3ci\u0107 pojazdowi prosty tor jazdy ? zwraca uwag\u0119 Scott Dahl, dyrektor marketingu zajmuj\u0105cy si\u0119 systemami zarz\u0105dzania podwoziem w Bosch Automotive. ? Poprzez wybi\u00f3rcze zastosowanie si\u0142y hamowania na jednym z k\u00f3\u0142 uk\u0142ad mo\u017ce wytworzy\u0107 moment przeciwdzia\u0142aj\u0105cy niepo\u017c\u0105danemu odchyleniu pojazdu ? t\u0142umaczy Dahl.<\/p>\n \n? W wi\u0119kszo\u015bci system\u00f3w kontroli toru jazdy wykorzystywane s\u0105 mikrokontrolery, kt\u00f3re pobieraj\u0105 pr\u00f3bki danych oko\u0142o 50 razy na sekund\u0119 ? m\u00f3wi Dahl. ? W chwili, gdy ?zauwa\u017caj\u0105? odchylenie wykraczaj\u0105ce poza warto\u015b\u0107 graniczn\u0105 odchylenia od docelowego toru jazdy, wysy\u0142aj\u0105 sygna\u0142 steruj\u0105cy do uk\u0142adu ABS, kt\u00f3ry w zale\u017cno\u015bci od warto\u015bci wymaganej si\u0142y hamowania potrzebuje oko\u0142o 80 do 500 milisekund na zareagowanie.<\/p>\n \nAby uzyska\u0107 pe\u0142ny obraz sytuacji, w wi\u0119kszo\u015bci system\u00f3w kontroli toru jazdy wykorzystuje si\u0119 r\u00f3wnie\u017c informacje o poje\u017adzie, takie jak: masa pojazdu, masa ko\u0142a, \u015brodek ci\u0119\u017cko\u015bci, wsp\u00f3\u0142czynnik oporu, moment obrotowy silnika, moment bezw\u0142adno\u015bci pochylenia, moment bezw\u0142adno\u015bci toczenia i inne.<\/p>\n \nSystem kontroli toru jazdy na podstawie tych danych okre\u015bla, czy konieczne s\u0105 dodatkowe dzia\u0142ania, takie jak \u015bci\u0105ganie przepustnicy lub hamowanie innego ko\u0142a.<\/p>\n \n? Uk\u0142ad ?zna? mo\u017cliwo\u015bci ka\u017cdego samochodu ? m\u00f3wi Dahl. ? Oczywi\u015bcie, corvette ma wy\u017csze warto\u015bci graniczne ni\u017c expedition lub inny du\u017cy SUV.<\/p>\n \nESC wykorzystuje r\u00f3wnie\u017c dane czujnika, aby uzyska\u0107 przybli\u017cone oszacowanie wsp\u00f3\u0142czynnika tarcia (?) na powierzchni toru jazdy. Dzi\u0119ki znajomo\u015bci warto\u015bci ?, podobnie jak charakterystyk osi\u0105g\u00f3w samochodu, ESC mo\u017ce okre\u015bli\u0107 zakres wymaganej interwencji i czas jej rozpocz\u0119cia. Bosch wst\u0119pnie testuje uk\u0142ady na wszystkich rodzajach nawierzchni, \u0142\u0105cznie z lodem, \u015bniegiem, suchym asfaltem, mokrym asfaltem, \u017cwirem, piaskiem, wybojami i kamieniami. ? To wszystko dotyczy wsp\u00f3\u0142czynnika ? ? m\u00f3wi Dahl.<\/p>\n \nKoszty trzeba obni\u017cy\u0107<\/strong><\/p>\n \nZanim jednak zgodnie z zamierzeniami system ten znajdzie si\u0119 w powszechnym u\u017cyciu, czo\u0142owi dostawcy, tacy jak Bosch, Siemens VDO Automotive i Delphi Corp., musz\u0105 na tyle zminimalizowa\u0107 koszty, \u017ceby mo\u017cna by\u0142o sobie pozwoli\u0107 na zastosowanie go r\u00f3wnie\u017c w pojazdach ni\u017cszych klas. W wielu pojazdach przeznaczonych dla pocz\u0105tkuj\u0105cych ju\u017c samo zamontowanie systemu ABS jest zbyt kosztowne, a c\u00f3\u017c dopiero m\u00f3wi\u0107 o dodatkowych 300?700 USD potrzebnych na ESC.<\/p>\n \nAby sprosta\u0107 zapotrzebowaniu, sprzedawcy elektroniki opracowuj\u0105 ta\u0144sze czujniki, a tak\u017ce metody integracji uk\u0142ad\u00f3w elektroniki, kt\u00f3re pozwol\u0105 zmniejszy\u0107 koszty fabrycznego monta\u017cu. Na przyk\u0142ad firma Analog Devices Inc. opracowa\u0142a czujniki stopnia obrotu pojazdu wytwarzane na bazie krzemu, kt\u00f3re mog\u0142yby kosztowa\u0107 znacznie mniej ni\u017c oparte na kwarcu piezoelektryczne generatory kalibracji \u017cyroskopu, u\u017cywane obecnie w wi\u0119kszo\u015bci system\u00f3w ESC.<\/p>\n\n\n\n\n \n <\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n \n UK\u0141AD HYDRAULICZNY<\/strong> w systemie ABS firmy Bosch pe\u0142ni rol\u0119 zintegrowanego podzespo\u0142u kontroli toru jazdy<\/em><\/sup><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n \nW przeciwie\u0144stwie do kwarcowego \u017cyroskopu, kt\u00f3ry wykorzystuje cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 generatora strojenia do pomiaru odchylenia, czujniki krzemowe wykorzystuj\u0105 ?drgania masy?, kt\u00f3re wytwarzaj\u0105 sygna\u0142 elektryczny, proporcjonalny do szybko\u015bci zmian k\u0105ta obrotu pojazdu. In\u017cynierowie Analog Devices przewiduj\u0105, \u017ce dzi\u0119ki wykorzystaniu krzemu zamiast kwarcu mog\u0105 uzyska\u0107 obni\u017cenie koszt\u00f3w z oko\u0142o 20, 30 USD za sztuk\u0119 do mniej ni\u017c 10 USD.<\/p>\n \n? Dzi\u015b ceny krzemu i kwarcu s\u0105 por\u00f3wnywalne ? zauwa\u017ca David Krakauer, dyrektor marketingu produktu w firmie Analog Devices. ? W ci\u0105gu jednak trzech, czterech lat, gdy technika si\u0119 rozwinie, krzem b\u0119dzie z pewno\u015bci\u0105 ta\u0144szy.<\/p>\n \nSpos\u00f3b dzia\u0142ania elektronicznego systemu kontroli toru jazdy<\/strong><\/p>\n \n<\/p>\n \nDO PODJ\u0118CIA<\/strong> decyzji o konieczno\u015bci interwencji system ESC wykorzystuje kombinacj\u0119 informacji pochodz\u0105cych z czujnik\u00f3w i przechowywanych w bazie danych pojazdu<\/sup><\/em><\/p>\n \nEksperci twierdz\u0105, \u017ce redukcja koszt\u00f3w mo\u017ce sta\u0107 si\u0119 decyduj\u0105cym czynnikiem, poniewa\u017c liczba dodatkowych czujnik\u00f3w ESC przypadaj\u0105cych na jeden samoch\u00f3d (dzi\u015b s\u0105 tylko dwa) mo\u017ce si\u0119 zwi\u0119ksza\u0107, co pozwoli dokonywa\u0107 odczytu na podstawie wskaza\u0144 przyspieszeniomierzy stosowanych dla trzech osi, dw\u00f3ch \u017cyroskop\u00f3w i czujnika stopnia obrotu wok\u00f3\u0142 osi pod\u0142u\u017cnej.<\/p>\n \nIn\u017cynierowie Analog Devices argumentuj\u0105 r\u00f3wnie\u017c, \u017ce rozwi\u0105zania oparte na krzemie s\u0105 bardziej odporne na uszkodzenia. To wa\u017cne zw\u0142aszcza wtedy, gdy pojazd porusza si\u0119 po \u017cwirowych drogach i wzbija py\u0142 i kamienie, kt\u00f3re mog\u0105 wp\u0142yn\u0105\u0107 negatywnie na odczyt czujnika.<\/p>\n \n? Je\u017celi jazda odbywa si\u0119 po wyboistej drodze i kamienie odbijaj\u0105 si\u0119 od podwozia samochodu, kierowca nie chcia\u0142by, aby czujnik odczyta\u0142 ten wstrz\u0105s i zinterpretowa\u0142 go jako niekontrolowany obr\u00f3t pojazdu ? m\u00f3wi Krakauer.<\/p>\n \nInni sprzedawcy, \u0142\u0105cznie z Silicon Sensing, sp\u00f3\u0142k\u0105 joint venture BAE Systems and Sumitomo Precision Products, z siedzib\u0105 w Hyogo w Japonii, w\u0142\u0105czyli si\u0119 w rozw\u00f3j bada\u0144 krzemowych czujnik\u00f3w stopnia obrotu pojazdu, wprowadzaj\u0105c nieznacznie r\u00f3\u017cni\u0105ce si\u0119 techniki. R\u00f3wnie\u017c Freescale Semiconductor rozwa\u017ca wkroczenie na ten rynek.<\/p>\n \nWed\u0142ug inzynier\u00f3w kluczem do obni\u017cenia koszt\u00f3w mo\u017ce sta\u0107 si\u0119 integracja urz\u0105dzenia. Analog Devices pracuje mi\u0119dzy innymi nad zintegrowaniem na jednej p\u0142ytce p\u00f3\u0142przewodnikowej przyspieszeniomierza do pomiaru przyspieszenia bocznego z czujnikami stopnia obrotu pojazdu. Wysi\u0142ki te id\u0105 w parze z pr\u00f3bami zintegrowania elektroniki ESC z uk\u0142adami ABS pod pokryw\u0105 komory silnika, zamiast umieszczania ich jak do tej pory w kabinie pasa\u017cerskiej. Wyeliminuje to kosztowne okablowanie sieci\u0105 przewod\u00f3w, kt\u00f3re musz\u0105 by\u0107 poprowadzone przez przegrod\u0119 ogniow\u0105, oddzielaj\u0105c\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 pasa\u017cersk\u0105 od cz\u0119\u015bci maszynowej pojazdu. M\u00f3wi si\u0119, \u017ce niekt\u00f3rzy producenci samochod\u00f3w pr\u00f3buj\u0105 pozostawi\u0107 elektronik\u0119 system\u00f3w ESC w cz\u0119\u015bci pasa\u017cerskiej i zmniejszy\u0107 koszty przez zintegrowanie modu\u0142u ESC z modu\u0142em poduszki bezpiecze\u0144stwa.<\/p>\n \n? Lepiej umie\u015bci\u0107 wi\u0119cej czujnik\u00f3w w jednym miejscu, ni\u017c szuka\u0107 na nie nowych miejsc wewn\u0105trz pojazdu ? m\u00f3wi Krakauer.<\/p>\n \nESC przeniesiony pod mask\u0119 silnika<\/strong><\/p>\n \n<\/p>\n \nSYSTEMY KONTROLI<\/strong> toru jazdy \u0142\u0105cz\u0105 czujniki przyspieszenia bocznego z istniej\u0105cymi hydraulicznymi systemami ABS<\/sup><\/em><\/p>\n \nKonsumenci musz\u0105 si\u0119 przyzwyczai\u0107 do ich kupowania<\/strong><\/p>\n \nDostawcy samochod\u00f3w wierz\u0105, \u017ce je\u017celi uda im si\u0119 zapewni\u0107 powszechne zastosowanie ESC, zmniejszy si\u0119 liczba wypadk\u00f3w \u015bmiertelnych, szczeg\u00f3lnie w przypadku SUV-\u00f3w i ci\u0119\u017car\u00f3wek. ESC by\u0142oby szczeg\u00f3lnie u\u017cyteczne w samochodach, w kt\u00f3rych po po\u015blizgu wyst\u0119puje du\u017ce ryzyko dachowania. Eksperci twierdz\u0105, \u017ce pojazdy podczas po\u015blizgu czasami uderzaj\u0105 w przeszkody lub wje\u017cd\u017caj\u0105 na \u017cwirowe nawierzchnie, co powoduje wywr\u00f3cenie si\u0119 pojazdu i dachowanie. I chocia\u017c wypadki takie nie zdarzaj\u0105 si\u0119 cz\u0119sto, dachowanie jest przyczyn\u0105 33% \u015bmiertelnych wypadk\u00f3w samochodowych w USA, jak m\u00f3wi\u0105 in\u017cynierowie z firmy Bosch.<\/p>\n \nWszystko o wsp\u00f3\u0142czynniku ?<\/strong> <\/p>\n \nWsp\u00f3\u0142czynnik tarcia dla r\u00f3\u017cnych powierzchni<\/em><\/p>\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n \n Suchy asfalt<\/strong><\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n 0,8-0,9<\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n <\/sup><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n \n \u017bwir<\/strong><\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n 0,3-0,4<\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n <\/sup><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n \n L\u00f3d<\/strong><\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n 0,10-0,15<\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n <\/sup><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n \n \u015anieg<\/strong><\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n 0,25-0,35<\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n <\/sup><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n \n Mokra p\u0142yta ceramiczna<\/strong><\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n 0,13-0,15<\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n <\/sup><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n \n Sk\u00f3rka od banana<\/strong><\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n 0,10-0,11<\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n <\/sup><\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n \n Woda na lodzie<\/strong><\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n 0,07-0,08<\/sup><\/p>\n<\/td>\n \n <\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n \n? Kontrola toru jazdy szczeg\u00f3lnie skutecznie w przeciwdzia\u0142a dachowaniom, poniewa\u017c zapobiega obr\u00f3ceniu pojazdu bokiem i zjechaniu z drogi ? twierdzi Golitko z Bosch.<\/p>\n \nWed\u0142ug dostawc\u00f3w system ten mo\u017ce zosta\u0107 powszechnie przyj\u0119ty, je\u017celi uda si\u0119 przekona\u0107 spo\u0142ecze\u0144stwo, \u017ce kontrola toru jazdy przyczynia si\u0119 do ratowania \u017cycia. Najtrudniej b\u0119dzie dokona\u0107 tego w USA, gdzie obecne zastosowanie wynosi 11%, podczas gdy w Niemczech 64%, a w ca\u0142ej Europie 36%.<\/p>\n \n? Nasza praca polega na przekonaniu ludzi, \u017ce mo\u017cemy zmniejszy\u0107 liczb\u0119 wypadk\u00f3w z udzia\u0142em pojedynczego pojazdu o ponad 40%, a \u015bmiertelne wypadki ? o ponad po\u0142ow\u0119 ? stwierdza na zako\u0144czenie Golitko. ? Wykorzystuj\u0105c t\u0119 technik\u0119, mo\u017cemy ocali\u0107 \u017cycie ponad 7000 os\u00f3b rocznie.<\/p>\n\n\n\n \n Mechanizm przeciwdzia\u0142ania po\u015blizgom<\/strong><\/p>\n Z punktu widzenia mechaniki powstrzymanie po\u015blizgu jest \u0142atwiejsze ni\u017c si\u0119 wydaje.<\/p>\n Przyczyny po\u015blizgu pojazdu mo\u017cna zaliczy\u0107 do jednej z dw\u00f3ch og\u00f3lnych kategorii, jako powsta\u0142e w wyniku nadsterowno\u015bci lub w wyniku niewystarczaj\u0105cej sterowno\u015bci. Podczas nadsterowno\u015bci pojazd skr\u0119ca bardziej, ni\u017c planowa\u0142 to kierowca. W sytuacji niewystarczaj\u0105cej sterowno\u015bci nast\u0119puje odwrotne zdarzenie ? pojazdu nie udaje si\u0119 obr\u00f3ci\u0107 w zamierzony spos\u00f3b. Zamiast skr\u0119ca\u0107, wpada w po\u015blizg lub ?przesuwa si\u0119? do przodu.<\/p>\n \u00a0<\/p>\n Nadsterowno\u015b\u0107<\/strong><\/p>\n <\/strong><\/p>\n <\/strong><\/p>\n Skr\u0119t samochodu w lewo na \u015bliskiej nawierzchni powoduje moment obracaj\u0105cy w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskaz\u00f3wek zegara, kt\u00f3ry pokonuje si\u0142y skr\u0119tu dzia\u0142aj\u0105ce na tylne ko\u0142a<\/sup><\/strong><\/p>\n <\/sup><\/strong><\/p>\n <\/sup><\/strong><\/p>\n Uruchomienie hamowania prawym przednim ko\u0142em samochodu wytwarza moment obracaj\u0105cy w kierunku zgodnym z kierunkiem ruchu wskaz\u00f3wek zegara, kt\u00f3ry przeciwdzia\u0142a pocz\u0105tkowemu znoszeniu<\/sup><\/sup><\/strong><\/p>\n <\/sup><\/strong>\u00a0<\/p>\n Podsterowno\u015b\u0107<\/strong><\/p>\n \u00a0<\/p>\n <\/strong><\/p>\n <\/strong><\/p>\n Po\u015blizg przednich k\u00f3\u0142 na \u015bliskiej nawierzchni sprawia, i\u017c mimo skr\u0119conych wlewo k\u00f3\u0142 samoch\u00f3d porusza si\u0119 prosto…<\/sup><\/strong><\/p>\n <\/sup><\/strong><\/p>\n <\/sup><\/strong><\/p>\n Przyhamowanie tylnego lewego ko\u0142a wytwarza moment powoduj\u0105cy skr\u0119t samochodu w lewo<\/sup><\/sup><\/strong><\/p>\n <\/sup><\/strong>\u00a0<\/p>\n Nadsterowno\u015b\u0107 najlepiej wyt\u0142umaczy\u0107 za pomoc\u0105 schematu ruchu swobodnego obiektu. Na g\u00f3rze schematu kierowca pr\u00f3buje skr\u0119ci\u0107 w lew\u0105 stron\u0119 (si\u0142y powoduj\u0105ce ruch w lewo s\u0105 pokazane jako wektory przy ka\u017cdym kole). Ale moment obrotowy lub moment odchylaj\u0105cy w \u015brodku ci\u0119\u017cko\u015bci powoduje, \u017ce tylna cz\u0119\u015b\u0107 pojazdu obraca si\u0119 na zewn\u0105trz, a sam pojazd poddawany jest wi\u0119kszej rotacji, ni\u017c zak\u0142ada\u0142 kierowca.<\/p>\n ESC rozwi\u0105zuje ten problem za pomoc\u0105 czujnika stopnia obrotu pojazdu, kt\u00f3ry wykrywa, \u017ce pojazd sta\u0142 si\u0119 nadsterowny. Nast\u0119pnie przyk\u0142adana jest si\u0142a hamowania do przedniego prawego ko\u0142a, dzi\u0119ki czemu podczas obrotu powstaje moment o kierunku zgodnym z ruchem wskaz\u00f3wek zegara, kt\u00f3ry dzia\u0142a jako si\u0142a przywracaj\u0105ca i r\u00f3wnowa\u017cy moment nadsterowno\u015bci dzia\u0142aj\u0105cy w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskaz\u00f3wek zegara.<\/p>\n Niewystarczaj\u0105ca sterowno\u015b\u0107 ? je\u017celi pojazd obraca si\u0119 w lewo, brak sterowno\u015bci wyst\u0105pi, gdy nie uda mu si\u0119 wystarczaj\u0105co zmieni\u0107 toru jazdy w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskaz\u00f3wek zegara. W tym przypadku ESC ?zastosuje? si\u0142\u0119 hamowania na lewe tylne ko\u0142o, co przede wszystkim dostarczy mocy obracaj\u0105cemu si\u0119 pojazdowi poprzez wytworzenie dodatkowego momentu zwr\u00f3conego przeciwnie do kierunku ruchu wskaz\u00f3wek zegara. CJM<\/p>\n<\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n Autor: TEKST: CHARLES J. MURRAY, ILUSTRACJE: STEVE EDSON<\/i><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" W wielu przypadkach fatalny w skutkach scenariusz jest prosty: po\u015blizg ? dachowanie ? wypadek. W kilka sekund seria tragicznych wydarze\u0144 staje si\u0119 nieodwracalna i kto\u015b traci \u017cycie na drodze.<\/p>\n Teraz jednak mo\u017ce si\u0119 to zmieni\u0107. Po ponad dziesi\u0119ciu latach eksperyment\u00f3w z elektronicznymi systemami kontroli toru jazdy (electronic stability control ? ESC) badacze z bran\u017cy motoryzacyjnej docenili wag\u0119 tej \u017cadko stosowanej techniki. Wed\u0142ug nich wystarczy powstrzyma\u0107 po\u015blizg, wykorzystuj\u0105c ESC, aby zapobiec ca\u0142emu \u0142a\u0144cuchowi makabrycznych zdarze\u0144.<\/p>\n ? Ludzie dzi\u015b rozumiej\u0105, \u017ce je\u017celi u\u0142atwimy kierowcy sterowanie pojazdem, ograniczymy liczb\u0119 wypadk\u00f3w ? m\u00f3wi Rich Golitko, dyrektor marketingu zajmuj\u0105cy si\u0119 elektronicznym system kontroli toru jazdy w Bosch Automotive. <\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_mi_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[],"tags":[157],"class_list":["post-1434","post","type-post","status-publish","format-standard","tag-igus"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1434","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1434"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1434\/revisions"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1434"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1434"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1434"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}