\n![\"\"](\"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-content\/uploads\/2018\/02\/img\/641749a3.jpg\")
Dwadzie\u015bcia par\u0119 lat temu przesz\u0142o 5000 fan\u00f3w hokeja z Nowej Anglii zebra\u0142o si\u0119 na stadionie w Connecticut, aby obejrze\u0107 mecz. Ostatecznym zwyci\u0119zcom pogratulowano, przegranych pocieszono i wszyscy udali si\u0119 do dom\u00f3w w \u015bnie\u017cn\u0105 noc. Nast\u0119pnego ranka stadion wygl\u0105da\u0142 zupe\u0142nie inaczej – straci\u0142 mniej ni\u017c po\u0142ow\u0119 swojej poprzedniej wysoko\u015bci.<\/p>\n
\nMiejsce zbrodni<\/strong><\/p>\n \nDach si\u0119 za\u0142ama\u0142, a jego zniszczona konstrukcja opad\u0142a, dotykaj\u0105c w wielu miejscach wierzcho\u0142k\u00f3w siedze\u0144. Zrz\u0105dzeniem opatrzno\u015bci budynek by\u0142 w tym czasie pusty i nie wybuch\u0142 w nim po\u017car. Gdyby za\u0142amanie i po\u017car mia\u0142y miejsce podczas meczu, mog\u0142oby zgin\u0105\u0107 ponad tysi\u0105c ludzi, co sta\u0142oby si\u0119 najwi\u0119ksz\u0105 katastrof\u0105 w historii USA – w czasie pokoju.<\/p>\n \nDach by\u0142 wsparty na tak zwanej przestrzennej kratownicy, kt\u00f3ra przypomina\u0142a gigantyczn\u0105 paj\u0119czyn\u0119. Kratownica jest spawan\u0105 konstrukcj\u0105 stalow\u0105 wykonan\u0105 z p\u0142yt, k\u0105townik\u00f3w, teownik\u00f3w oraz innych kszta\u0142townik\u00f3w. Jej zalet\u0105 jest to, \u017ce nie utrudnia widoku – zupe\u0142nie inaczej ni\u017c w starym Boston Garden.<\/p>\n \nNa skutek za\u0142amania stal o grubo\u015bci jednego cala zosta\u0142a poskr\u0119cana i porwana niczym papier i, co wa\u017cniejsze, wiele spaw\u00f3w zosta\u0142o zerwanych.<\/p>\n \nStadion stanowi\u0142 w\u0142asno\u015b\u0107 miasta i w\u0142adze by\u0142y zak\u0142opotane, gdy s\u0142ynny charakterystyczny punkt ich miasta przekszta\u0142ci\u0142 si\u0119 w… poskr\u0119can\u0105 kup\u0119 z\u0142omu. Miasto doprowadzi\u0142o do postawienia przed s\u0105dem wszystkich zamieszanych w katastrof\u0119, a oni z kolei powo\u0142ali ekspert\u00f3w. Ja zosta\u0142em wynaj\u0119ty przez ubezpieczyciela architekta. Wcze\u015bniejsze analizy wskazywa\u0142y, \u017ce za\u0142amanie spowodowa\u0142y b\u0142\u0119dy projektu, wi\u0119c architekt i jego ubezpieczyciel znajdowali si\u0119 w trudnej sytuacji.<\/p>\n \n\u015aledztwo<\/strong><\/p>\n \nSpecjali\u015bci sp\u0119dzili kilka dni, pe\u0142zaj\u0105c nad i pod za\u0142amanym dachem, a tak\u017ce wok\u00f3\u0142 niego. Eksperci od projektowania wraz z moim klientem sugerowali, \u017ce za\u0142amanie spowodowane by\u0142o skrzywieniem element\u00f3w, wywo\u0142anym napr\u0119\u017ceniami \u015bciskaj\u0105cymi. Lecz dlaczego elementy mia\u0142yby si\u0119 wykrzywi\u0107? To prawda, \u017ce by\u0142 \u015bnieg, lecz dach zosta\u0142 zaprojektowany z uwzgl\u0119dnieniem obci\u0105\u017cenia \u015bniegiem. Czy panuj\u0105ce niskie temperatury mog\u0142y zwi\u0119kszy\u0107 krucho\u015b\u0107 stali? Czy spoiny by\u0142y nieodpowiednie? Zbada\u0142em te kwestie w laboratorium w Cambridge.<\/p>\n \nUdarno\u015b\u0107 stali jest powszechnie mierzona poprzez udarowy test Charpy\u0092ego z karbem V. Wytrzyma\u0142a udarno\u015bciowo stal poch\u0142ania przed z\u0142amaniem du\u017co energii. W niskich temperaturach stal staje si\u0119 krucha i poch\u0142ania mniej energii ni\u017c ceramika. Stal najlepiej sprawdza si\u0119 w temperaturach, w kt\u00f3rych podczas prze\u0142amywania poch\u0142ania du\u017co energii.<\/p>\n \nDymi\u0105ca lufa<\/strong><\/p>\n \nBadanie ci\u0105gliwo\u015bci przeprowadzono w temperaturze 0\u00b0C, kt\u00f3ra odpowiada\u0142a warunkom w czasie katastrofy. Pr\u00f3bki stali wykaza\u0142y du\u017c\u0105 ci\u0105gliwo\u015b\u0107. Poszuka\u0142em pomocy ekspert\u00f3w spawalnictwa z MIT. Metalurgiczna jako\u015b\u0107 spoin by\u0142a do przyj\u0119cia, lecz zaskoczy\u0142y nas zbyt ma\u0142e wymiary, bior\u0105c pod uwag\u0119 grubo\u015b\u0107 stali. Zak\u0142ada si\u0119, \u017ce spoiny powinny by\u0107 mocniejsze ni\u017c spawany materia\u0142.<\/p>\n \nPoinformowa\u0142em, \u017ce stal mia\u0142a odpowiedni\u0105 wytrzyma\u0142o\u015b\u0107. Nie by\u0142a to dobra wiadomo\u015b\u0107, gdy\u017c ubezpieczyciel mia\u0142 nadziej\u0119 obarczy\u0107 win\u0105 producenta stali. Zwr\u00f3ci\u0142em uwag\u0119 na zbyt lekkie spoiny, lecz m\u00f3j klient nie wydawa\u0142 si\u0119 tym zainteresowany. W ka\u017cdym razie moja praca skoncentrowa\u0142a si\u0119 na jako\u015bci spoin. To, by spoiny by\u0142y wystarczaj\u0105ce wymiarowo, aby spe\u0142nia\u0107 swoje zadania, nale\u017cy do konstruktor\u00f3w. W tym miejscu zaprzesta\u0142em bada\u0144.<\/p>\n \nUbezpieczyciel miasta zap\u0142aci\u0142 za straty 14 milion\u00f3w dolar\u00f3w. Koszt nowej budowy z konwencjonalnym dachem wyni\u00f3s\u0142 27 milion\u00f3w dolar\u00f3w. Nigdy nie dowiedzia\u0142em si\u0119, jak zako\u0144czy\u0142a\u00a0 si\u0119 ta sprawa, chocia\u017c podejrzewam, \u017ce wszystkie zamieszane strony mia\u0142y w niej sw\u00f3j udzia\u0142.<\/p>\n \nPo mniej wi\u0119cej dziesi\u0119ciu latach pracowa\u0142em z adwokatem architekta nad innym przypadkiem. Powiedzia\u0142 mi, \u017ce ekspert odkry\u0142 oznaki zm\u0119czenia na powierzchniach z\u0142ama\u0144. Tego typu raport musia\u0142 by\u0107 fa\u0142szywy. Sprawdzi\u0142em powierzchnie wielu z\u0142ama\u0144 i nie znalaz\u0142em \u017cadnych po\u0142ysk\u00f3w ani pr\u0105\u017ckowania, kt\u00f3re pojawiaj\u0105 si\u0119 w usterkach zm\u0119czeniowych. Z\u0142amania by\u0142y szorstkie, w\u0142\u00f3knistego rodzaju, charakterystyczne dla plastycznych z\u0142ama\u0144 po wp\u0142ywem nag\u0142ego przeci\u0105\u017cenia. Zm\u0119czenie, kt\u00f3re pojawia si\u0119 tylko przy powtarzalnym obci\u0105\u017caniu, po prostu nie by\u0142o tym czynnikiem.<\/p>\n \n![\"\"](\"https:\/\/www.designnews.pl\/wp-content\/uploads\/2018\/02\/img\/80ed12c0.jpg\")
\u00a0<\/p>\n